ספרים

The book describes and analyzes Rabbi Saadia Gaon’s quest for the religious leadership of the Jewish world in the first half of the tenth century. Saadia does this through his comprehensive literary work in the fields of interpretation, philosophy, language, poetry and Halacha. The book discusses elegantly key areas in the work of Saadia Gaon, such as his interpretation of the books of the Bible, his dealings with the Arabic language and Muslim culture, beginning with borrowing of literary models, principles, and terms, and ending with a poignant religious polemic.

ظلّ موضوع “التشبيه” أحد أهم الموضوعات التي مثلت محورًا للخلاف العقدي عبر التاريخ الإسلامي، والذي مثّل بطريقة أو بأخرى حدودًا فاصلة بين فِرَق ومذاهب واتجاهات مختلفة. وعلى كثرة ما كُتب حول هذا الموضوع في الدائرة الإسلامية، إلا أن أغلب هذه الكتابات كانت تنطلق من مبدأ الدفاع أو الهجوم، وليس محاولة تقديم خلفية تاريخية شاملة لنشأة هذا الخلاف والأساليب والمداخل المختلفة التي حاول بها المسلمون معالجته. يقدم هذا الكتاب محاولة جادّة وحقيقية لتقديم مثل هذا الإطار الشامل، مع التركيز على “أحاديث الصفات”، والاتجاه العام المسمى بأهل الحديث أو الأثرية، وكيفية تعامله مع هذه النصوص، والتطورات التي لحقت هذا التعامل عبر الزمن، بالإضافة إلى سجالاته المتنوعة التي خاضها في سبيل ذلك مع المتكلمين من جميع الاتجاهات، وبخاصة من المعتزلة والأشاعرة. وفضلًا عن البحث التاريخي والمقارن، والاستقراء الواسع للمصادر؛ استعان الكتاب في بعض أبحاثه بمناهج التحليل الأدبي والخطابي لتحليل بنية بعض نصوص أحاديث الصفات. إنه جهد تاريخي ونقدي ممتاز، من شأنه أن يثري المكتبة العقدية المتخصصة، ويُسهم في تطوير الدراسات في هذا المجال من زوايا متعددة.

تتمثَّل أهميةُ هذا الكتاب الذي بين يديك: «عالِمٌ في الظل» في أنه أوسع محاولة لتقديم ابن القيم بصورة منهجية، عبر أوراق متنوعة لمجموعةٍ من الباحثين المتخصصين في مجالاتهم، أوراقٍ تفحص العقليةَ القيّمية، وخصائص شغله العلمي، ومنهجه، في مجالات: الفقه وأصوله، والعقيدة، والسلوك. الأوراق جميعُها في تقديري مهمة، ولكنّ دراسة عن تصورات ابن القيم الصوفية من خلال مدارج السالكين، وعن الروح في كتابه المعروف بالاسم نفسه، وعن الميكانيزمات الجدلية والنقضية للقواعد الكلامية لدى ابن القيم في الصواعق المرسلة، وعن الأبعاد التداولية للنظام اللغوي في رؤية ابن القيم من خلال نقد مفهوم المجاز؛ جميع هذه الدراسات على قدرٍ عالٍ من الأهمية، ولم يجرِ تناولُها بالبحث العميق في سياقنا العربي حتى الآن. فتلك إضافاتٌ علمية ومجالية مهمة يطرحها هذا الكتاب، ويشرع معها أبوابًا للإفادة والنظر والأخذ والرد.

בחלקו העיקרי של הגיליון מובאים חמישה מאמרים מקוריים שנכתבו בידי חוקרים חברי קהילת אילמ"א שמצויים בשלבים שונים של הקריירות שלהם. המאמרים עברו כולם שיפוט קפדני במערכת ובידי קוראים חיצוניים בארץ ובחו"ל וחושפים בפני הקורא מגוון של נושאים מתחומי המחקר השונים. נוסף על חמשת המאמרים הללו נכלל בגיליון מאמר מתורגם פרי עטו של החוקר הגרמני אולריך הרמאן. פרופ' ראובן עמיתי שיזם את תרגום המאמר הקדים לו דברי הסבר קצרים. למרבה הצער, גם השנה איבדה קהילת אילמ"א כמה מבכירי חוקריה: פרופ' יעקב לנדאו, פרופ' יהושע בלאו, פרופ' מיכאל וינטר ופרופ' רוני אלנבלום. הגיליון כולל הספדים קצרים שכתבו לזכרם עמיתים שהכירום מקרוב.

In the Middle Ages Muslim scholars from various fields used the system of examining issues from different points of view. Some of them emphasized the relativity of religious values and others explained problems by providing relationships between pairs of principles or entities. However, the Greatest Master Ibn al-'Arabī (d. 1240) took this methodology farther than any other Muslim scholar by employing the devices of perspectives, relationships and relativity in order to discuss religious matters.

מהדורה ביקורתית לפירושו של יפת בן עלי הקראי (המאה ה-10) לספרים עמוס, חגי ומלאכי. הספר כולל מהדורה ביקורתית המתבססת על 19 כתבי יד בערבית-יהודית והקדמה רחבה העוסקת במאפייני הפירוש, בגישתו כלפי העורך המקראי, בפולמוס עם הרבנים, בהשוואת הפירוש לפרשנות קדומה לו ומאוחרת לו, קראית ורבנית כאחד ובעקרונות בהם יפת משתמש בתרגומו.

בחלקו העיקרי של הגיליון מובאים חמישה מאמרים מקוריים שנכתבו בידי חוקרים חברי קהילת אילמ"א שמצויים בשלבים שונים של הקריירות שלהם. המאמרים עברו כולם שיפוט קפדני במערכת ובידי קוראים חיצוניים בארץ ובחו"ל וחושפים בפני הקורא מגוון של נושאים מתחומי המחקר השונים. נוסף על חמשת המאמרים הללו נכלל בגיליון מאמר מתורגם פרי עטו של החוקר הגרמני אולריך הרמאן. פרופ' ראובן עמיתי שיזם את תרגום המאמר הקדים לו דברי הסבר קצרים. למרבה הצער, גם השנה איבדה קהילת אילמ"א כמה מבכירי חוקריה: פרופ' יעקב לנדאו, פרופ' יהושע בלאו, פרופ' מיכאל וינטר ופרופ' רוני אלנבלום. הגיליון כולל הספדים קצרים שכתבו לזכרם עמיתים שהכירום מקרוב.

ספר זה הוא נדבך נוסף בההדרת פירוש יפת בן עלי לתרי־עשר, והפעם לספר צפניה. קדמה לו מהדורה ביקורתית מוערת, ראשונה בעברית, של פירוש יפת בן עלי לספר הושע, שראתה אור בשנת תשס"ט בהוצאת אוניברסיטת בר־אילן והייתה אף היא פרי שיתוף הפעולה בין המהדירים הנוכחיים. המהדורה כוללת את טקסט המקור בערבית־יהודית של תרגומו ופירושו של יפת לספר צפניה (כולל אפראט כתבי־יד שלם), ותרגום לעברית המלווה בהערות עשירות והשוואה למקורות חז"ל, למקורות ימי־ביניימיים ואף למקורות מודרניים. המהדירים הקדימו מבוא המעמיד על ההקשר המיידי של עבודתו של יפת.

From Sibawayhi to ?A?mad ?asan al-Zayyat: New Angles on the Arabic Linguistic Tradition is a volume edited by Beata Sheyhatovitch and Almog Kasher. It contains nine articles that trace the development of the Arabic linguistic tradition over the centuries, exploring its lesser-known aspects.

Muhyi al-Din Ibn al-Arabi (1165-1240) is deemed the greatest mystic of Islam and his mystical philosophy has attracted the attention of both Muslims and non-Muslims from his time to the present day. Believing that the world is the self- manifestation of God, he claimed that all religions are equal and that the perfect human being is he who knows all the religious phenomena in the world. Fusus al-hikam examines the singular characteristics of twenty seven prophets of Islam and constitutes the best summary of Ibn al-Arabi's thought.